درمانی که درد می شود/ گربه سیاه مدیریت شهری تبریز

مهد نیوز – حسن عبدالهی: «بی آر تی» یا سامانه حمل و نقل سریع اتوبوسی (Bus Rapid  Transportation) از جمله روش‌هایی محسوب می شود که سال‌های زیادی است در کشورهای مختلف و در کنار روش‌های متفاوت دیگر از جمله اختصاص خطوط ویژه و دادن اولویت به ناوگان اتوبوس برای افزایش کیفیت و سرعت خدمات این شکل از حمل و نقل استفاده می‌شود و می‌توان گفت «BRT» تلفیقی از همه روش‌هایی است که تاکنون برای افزایش سرعت اتوبوس‌ها استفاده شده و شاید به همین دلیل است که اغلب مردم دنیا ترجیح می‌دهند از همان واژه اتوبوس برای اشاره به اتوبوس‌های این خطوط استفاده کنند و واژه BRT تنها در برخی کشورهای آمریکای شمالی کاربرد دارد.

در سامانه حمل و نقلی اتوبوس‌های پرسرعت برای این وسائل نقلیه عمومی از خطوط ویژه استفاده می‌شود و گاهی حتی تونل‌های مخصوص برای حمل و نقل احداث می‌کنند و با توجه به اینکه در عموم کشورهای جهان استفاده کنندگان از اتوبوس کسانی هستند که دریافت خدماتی با کیفیت پایین چندان شاید برای آنها اولویت و مساله ای خاص محسوب نمی شود، به همین دلیل می‌توانند ایستگاه‌های سرباز اتوبوس را تحمل کنند، اما در سیستمBRT این رویکرد تغییر می‌کند.

با توجه به این تعاریف و لزوم تغییر در حمل و نقل شهری، سامانه بی.آر.تی کلانشهر تبریز همزمان با تهران در سال ۸۶ اجرا و پس از مدت کوتاهی خط شرق به غرب آن افتتاح شد و همچون همیشه اینکه افتخاری دیگر برای شهر اولین های ایران ثبت شده، مایه خوشحالی گردید اما با وجود این ابتکار عمل متاسفانه خطوط بی.آر.تی تبریز در چند سال گذشته وضعیتی بسیار نامطلوب پیدا کرده است.

البته این پروژه نیز همانند بسیاری دیگر از طرح ها و پروژه های شهری تبریز از ضعف های جدی در برنامه ریزی و اجرا رنج می برد، پروژه هایی مانند متروی تبریز و یا مسیر ویژه دوچرخه که هر چند هر کدام از آنها بر روی کاغذ می توانستند گرهی از مشکلات ترافیکی تبریز باز کنند، اما در عمل و به واسطه عدم کار کارشناسی در برنامه‌ریزی و نحوه اجرا، خود به گرهی کور در این کلاف سردرگم بدل شده اند.

مسیر ویژه دوچرخه سواری در تبریز که از خیابان امام شروع شده و حتی به صورت منقطع تا ائل گلی نیز امتداد یافته، به نوعی نماد و نمود عینی  چنین ضعفی است، طرحی که در یکی از پرترافیک ترین مسیرهای هسته مرکزی این شهر اجرا شد و با وجود تبلیغات گسترده در خصوص تاثیر آن بر سلامت شهروندان از یکسو و تعریف کاربری آن در کاهش بار ترافیکی این منطقه از سوی دیگر توسط متولیان، نتیجه‌ای جز اشغال بخشی از خیابان امام و تبدیل این مسیر به فضایی مرده در یکی از پرترددترین نقاط تبریز نداشت ولی با وجود چنین تجربه ناموفقی، ایجاد خط ویژه دوچرخه حتی در دوره های اخیر مدیریت شهرداری تبریز به نوعی مورد تاکید و پیگیری بوده است.

مسیر بی.آر.تی تبریز نیز به نوعی از این شرایط مستثنی نبوده به طوری که اما از همان روز اول ابتدا با مشکل ایجاد مسیر صحیح و درست اتوبوس‌ها مواجه شد و با وجود اینکه مسئولان شهرداری تمام توان خود را برای پیاده سازی درست و بهینه این طرح‌ بکار گرفتند، اما تا به امروز نتوانسته‌اند مسیر یا خیابانی با حداقل استاندارد را برای تردد این اتوبوس‌ها ایجاد کنند، موضوعی که همیشه از سوی شهروندان مورد پرسش و البته گاهی زمینه استهزا و تمسخر و انتقاد بوده است.

وضعیت نامناسب آسفالت مسیر اتوبوس‌های تندروی تبریز به ویژه از راه‌‌آهن تا میدان بسیج از همان زمان ایجاد این مسیر همواره انتقاد شهروندان تبریزی را به دنبال داشته و جلوه بسیار نامناسبی را در این کلانشهر ایجاد کرده و با وجود اجرای چندین و چند باره طرح های بهسازی و ترمیمی، این وضعیت نامناسب همچنان بر مسیر بی آر تی های تبریز حاکم بوده و نه تنها به واسطه ایجاد تجربه ناخوشایند و ناراحت سفر درون شهری دست مایه انتقاد شهروندان تبریزی استفاده کننده از این اتوبوس‌ها بوده بلکه موجب افزایش زمان سفر نیز شده، موضوعی که با ماهیت و کارکرد اصلی ناوگان اتوبوس های تندرو کاملا در تضاد است.

علاوه بر این وضعیت نامناسب (البته اگر نخواهیم واژه “وحشتناک” را برای توصیف آن استفاده کنیم) آسفالت این مسیر در نقاط مختلف بدون شک موجب بالا رفتن میزان استهلاک اتوبوس‌های فعال در این خطوط می‌شود، آن هم در شرایطی که تبریز یکی از فرسوده‌ترین ناوگان های حمل و نقل اتوبوسی در بین کلانشهرهای کشور را دارد و نوسازی این ناوگان یکی از دغدغه‌های همیشگی شهرداری تبریز عنوان می‌شود و هزینه آن غیر از جیب مردم و بیت‌المال از محل دیگری قابل تامین نبوده و در کنار آن هزینه‌های مادی و زمانی که در هر بار اجرای طرح‌های بهسازی آسفالت مسیر بی آر تی به مردم تحمیل می‌شود، موضوعی قابل اغماض و انکار نیست.

 آسفالت و ترافیک گربه سیاه‌ مدیریت شهری

در مجموع می‌توان آسفالت معابر و ترافیک را از جمله گربه سیاه‌های مدیریت شهری تبریز خواند، پدیده ای که علت و علل متعددی در تشدید روزافزون آن نقش دارند، از عدم تناسب تعداد خودروهای پلاک شده در سطح شهر با میزان کمی و کیفی توسعه شبکه راه های آن گرفته تا عدم توجه به اصول و مبانی معماری شهری در صدور مجوزهای ساخت و ساز یا فعالیت اصناف پر مخاطبی چون پزشکان در هسته مرکزی و مناطق پرتردد تبریز و حتی فرهنگ نامناسب ترافیکی حاکم بر این شهر، اما گاه طرح‌هایی چون خط بی آر تی و یا مترو نیز که با هدف مهار این گربه سیاه اجرا می شوند، به دلیل مشکلات و ضعف های عدیده اجرایی خود گرهی کور بر کلاف سردرگم ترافیک تبریز می افزایند.

ناتوانی چند ساله شهرداری در آسفالت و تامین یک مسیر استاندارد حداقلی برای اتوبوس های تندرو و یا حرکت لاک پشتی پروژه مترو مصداق های عینی این پدیده هستند، طرح هایی که با هزینه های فراوان و البته با دشواری بسیار در تامین منابع و اعتبارات برای درمان بیماری ترافیک تبریز اجرا می شوند اما خود به واسطه ضعف های اجرایی و کارکردی بر تب و درد این بیماری مزمن می افزایند و گویا طبیبی حاذق و درمانی حتمی و قطعی نیز برای التیام این درد در دسترس نیست. /فارس