پروژه پارک بزرگ، از قصه‌های تکراری و بی‌رمق توسعه عمرانی تبریز است. مسئولان شهری و اعضای شورا آن‌جا که حرفی پشت تریبون نداشته باشند، معمولاً دست‌به‌دامن پارک بزرگ تبریز می‌شوند. انتقاد از بی‌سر و سامانی این پروژه، بیشتر مواقع، سرخط ثابت رسانه‌های شهری است.
«پارک بزرگ تبریز» در شمال‌غرب این کلان‌شهر، از جمله طرح‌های نام‌آشنای مدیریت شهری تبریز در پنج دهه گذشته محسوب می‌شود که اجرای آن در دهه‌های اخیر به دلایلی همچون کشاورز بودن اراضی محل اجرای طرح، تغییر مداوم مدیران شهری و نبود اجماع در بین نهادهای مسوول و تصمیم‌ساز درباره تسریع در اجرای آن در محاق مانده بود.
نبود عزم جدی و هم‌افزایی بین نهادهای تصمیم‌گیر برای اجرای طرح ۷۲۳ هکتاری «پارک بزرگ تبریز» در دهه های اخیر باعث شد که شهرداری میلیاردها تومان برای تملک چندباره اراضی کشاورزی واقع در محدوده طرح که از زمان‌های قدیم برای کاشت صیفی‌جات و سبزیجات کاربرد دارد، هزینه کند.
پروژه پارک بزرگ، از قصه‌های تکراری و بی‌رمق توسعه عمرانی تبریز است. مسئولان شهری و اعضای شورا آن‌جا که حرفی پشت تریبون نداشته باشند، معمولاً دست‌به‌دامن پارک بزرگ تبریز می‌شوند. انتقاد از بی‌سر و سامانی این پروژه، بیشتر مواقع، سرخط ثابت رسانه‌های شهری است.
پارک بزرگ تبریز، درست در قرینگی تفرجگاه ائل‌گلی قرار گرفته و از این حیث، می‌تواند نقش مؤثر در کاهش ترافیک، توزیع فرصت‌های گردشگری و اشتغالزایی در منطقه کم‌برخوردار غرب تبریز داشته باشد.
«پارک بزرگ تبریز» کجاست؟
طرح احداث «پارک بزرگ» تبریز در منتهی الیه شمال‌غرب تبریز در سال ۱۳۵۰ تصویب شد و آن هنگام قرار بود این پارک در مساحت ۸۸۰ هکتار احداث و به «پارک بزرگ خاورمیانه» تبدیل شود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در سال ۱۳۷۰، طرح احداث این پارک مطرح و مقرر شد، سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تبریز، احداث آن را بر عهده بگیرد؛ در اوایل سال ۱۳۸۰ فازهای اول و دوم این طرح روبه‌روی فرودگاه تبریز و در سمت کارخانه شیر پگاه احداث شد.
پارک بزرگ در صورت تکمیل و بهره‌برداری، ریه تنفسی شهر تبریز بوده همچنین یکی از مناطق جذب گردشگران داخلی و خارجی در آینده خواهد بود. این پارک که ۲ رودخانه مهران رود و تلخه رود از وسط آن عبور می‌کنند، در محل پیشین زمین‌های کشاورزی احداث خواهد شد.
به دلیل مرغوب بودن خاک و قابلیت تبدیل سریع به فضای سبز مناسب و کاشت انواع درختان، توسعه و تکمیل این پارک از سال‌های گذشته یکی از اهداف شهرداری تبریز بوده است؛ ولی به دلیل وسعت زیاد منطقه و زیر کشت بودن قسمت‌هایی از این پارک (صیفی‌کاری)، مشکل تملک، تأمین اعتبار و سایر هزینه‌ها باعث شده است تا روند تکمیل این پارک به کندی پیش برود.
پارک بزرگ دارای امکاناتی همچون پیست‌های اتومبیل‌سواری، اسب‌سواری و دوچرخه سواری، دریاچه‌های قایق‌رانی، رستوران‌های متعدد، سالن‌های سرپوشیده تفریحی، شهربازی و هتل ۵ ستاره خواهد بود.
اعتلای جایگاه فرهنگی و تاریخی غرب تبریز، گسترش فضای سبز شهری، تلطیف وضعیت آب و هوایی محدوده صنعتی غرب تبریز، معرفی چهره‌ای زیبا و بانشاط از شهر با توجه به همجواری با مسیر فرودگاه بین‌المللی شهر و ایستگاه راه‌آهن، روان‌سازی ترافیک شهری، ارتقاء سرانه فضای تفریحی و ایجاد فرصت‌های متنوع اشتغال از اهداف کلان این پروژه بزرگ است.
پارک بزرگ تبریز، درست در قرینگی تفرجگاه ائل‌گلی قرار گرفته و از این حیث، می‌تواند نقش مؤثر در کاهش ترافیک، توزیع فرصت‌های گردشگری و اشتغالزایی در منطقه کم‌برخوردار غرب تبریز داشته باشد.
مارتن تملک شهرداری و ساخت‌وسازهای غیرمجاز
این پروژه، یک مشکل اساسی دیگر هم در مسیر اجرا دارد. بسیاری از قطعات این پارک، دارای مالکان شخصی است. شهرداری در دهه دهه اخیر، برای تملک و آزادسازی این قطعات، اقداماتی را پیش برده، اما این اقدامات، روند منظم و منسجمی نداشته و جز لکه‌های پراکنده، اتفاق گسترده‌ای در این مجموعه روی نداده است. برخی قطعات دو یا سه بار تملک شده، اما هنوز آزاد نشده است؛ همین باعث شده که گزارش‌های متفاوت و ضدونقیضی در مورد وسعت پارک ارائه شود از ۸۰۰ هکتار تا ۶۰۰ هکتار و این اواخر ۵۰۰ هکتار!
۱۰ هزار محل پارک خودرو برای پارک بزرگ
رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر تبریز اظهار کرد: طی جلسات متعددی موضوع از منظر شهرسازی بررسی شده و در نتیجه کمیسیون عمران نیز با کلیات طرح جامع موافقت کردند.
علی نوای باغبان در این خصوص یادآور شد: برای رسیدن به توافق نظر باید نظر کارشناسی جهادکشاورزی در این طرح به صورت دقیق احصا شود. حتی اگر نیاز باشد نظر ماده پنج و شورای عالی شهرسازی نیز در این خصوص اخذ شود.
وی با بیان اینکه بالغ بر۱۰ هزار محل پارک خودرو برای این پارک نیازمندیم، ادامه داد: نیاز به پارکینگ در آن منطقه اساسی است و برای پیش بینی تسهیل تردد در این معابر، باید این موضوع در طراحی پارک بزرگ اعمال شود. همچنین برای تامین گل و گیاه فضای سبز پارک، پیش‌بینی گلخانه یکی از نیازهای اساسی قلمداد می‌شود.
آخرین وضعیت زمین‌های پارک بزرگ تبریز
روح الله رشیدی عضو شورای اسلامی شهر با بیان اینکه از اهتمام شورای ششم برای تکمیل طرح جامع پارک بزرگ قدردانی می‌کنم، تصریح کرد: آماری که مشاور ارائه کرد نشان می‌دهد ۵۵ درصد اراضی پارک بزرگ تبریز در مالکیت شهرداری است.
وی ادامه داد: ۱۱۰ هکتار از زمین اجاره داده شده، ۵۰ هکتار نیز فضای سبز شهری و ۱۰۵ هکتار هم زمین بایر است. همچنین باید در طرح ارسالی ضوابط شهرداری در زمین‌های کشاورزی را پیش‌بینی کنیم.
مطالعات اجتماعی و میدانی پارک بزرگ تبریز باید انجام شود
شهرام دبیری عضو شورای اسلامی شهر تبریز در این خصوص چند سئوال کلیدی مطرح کرد و گفت: آیا مطالعات اجتماعی و میدانی این طرح جامع انجام شده است؟ میزان تملک شهرداری در این محل و برآورد هزینه آن انجام گرفته است؟ در ارتباط با پیاده راه مطرح شده، باید مشخص شود که آیا این مسیر در اراضی شهرداری است یا اشخاص.
پرویز هادی رئیس کمیسیون ورزش و جوانان شورای اسلامی شهر تبریز نیز خاطرنشان کرد: این موضوع در اداوار مختلف شورا بررسی شده است و به نتیجه منتهی نشده است ولی هم اکنون شهرداری مصمم به اجرای این پروژه به صورت فاز بندی است. البته طرح مباحث کلان حکایت سنگ بزرگ است و باید قدم‌های اولیه در این راستا برداشته شود.
مطالعات فرهنگی و اجتماعی در کنار مطالعات عمرانی انجام شود
رئیس شورای اسلامی شهر تبریز نیز یادآور شد: باید مطالعات فرهنگی و اجتماعی در کنار مطالعات عمرانی در مورد باغات حکم‌آباد و طرح جامع پارک بزرگ انجام شود.
حجت الاسلام و المسلمین رسول برگی در خصوص باغات حکم آباد تصریح کرد: باید تاریخچه حکم‌آباد در طراحی باغات حکم‌آباد توسط مشاوران طرح جامع پارک بزرگ تبریز مطالعه شود چرا که این منطقه قطب کشاورزی ایران بود و در کل ایران سبزی و محصولات آن توزیع می‌شد.
پارک ۷۲۳ هکتاری تبریز
در این بین رشیدزاده مشاور طراح پارک بزرگ تبریز گفت: موقعیت محدوده پارک در شمال غربی شهر تبریز واقع شده است که ۷۳۳ هکتار با منظره ای زیبای رودخانه آجی چای و اراضی حکم آباد را شامل می‌شود. طرح از نیمه سال ۱۴۰۰ آغاز شده و تاکنون ۲۲ جلسه مختلف با کمیسیون‌های شورای اسلامی شهر تبریز برگزار کرده است.
وی در خصوص مطالعات انجام یافته درباره سکونتگاههای غیررسمی خاطرنشان کرد: طبق تاکید رئیس شورا، مطالعات فرهنگی و اجتماعی و تاریخی موضوع حائز اهمیت است که با اساتید دانشگاهی در مورد تاریخ حکم‌آباد نشست‌هایی برگزار شده و تمام نقشه‌های تاریخی را با متون تطبیق دادیم. تغییرات موجود رصد شده و طرح حفاظتی ارائه کرده‌ایم. توجه به تاریخ تبریز، باغ و هویت‌های موجود آن داشتیم.
رشیده‌زاده با بیان اینکه برای محله ایپک‌چی‌لر، طرح توسعه‌ای محله‌ای پیش‌بینی شده است، تصریح کرد: جاده سبزی کاران در این طرح تبدیل به پیاده‌راه می‌شود و در کنار آن کاربری های گردشگری خدماتی و دانش‌بنیان پیش‌بینی شده است. در مورد گلخانه، ضوابط آن را با دقت ترسیم کردیم و مکان‌یابی دقیق صورت گرفته است.
محمودی مشاور دیگر پروژه نیز گفت: در مورد راه باغ یک راه دسترسی به پارک به عرض ۳۵ تا ۴۰ متر تعبیه می شود و با احتساب مسیرهای دوچرخه و پیاده راه به ۹۰ متر می‌رسد.
در نهایت اعضای شورای اسلامی شهر تبریز پس از بررسی نظر مشاوران طرح جامع پارک بزرگ، با کلیات این طرح موافقت کردند.
حفظ اراضی کشاورزی و باغات در طرح جامع پارک بزرگ تبریز
معاون شهرسازی و معماری شهردار تبریز گفت: طرح پیشنهادی شهرداری در خصوص پارک بزرگ تبریز جهت استفاده از این اراضی صرفا در قالب حفظ اراضی کشاورزی و باغات ارائه شده است.
محمد عزتی در خصوص طرح جامع تهیه شده پارک بزرگ تبریز اظهار کرد: پارک بزرگ تبریز یکی از پروژه‌های شهری بوده که از اولین طرح‌های توسعه شهری این اسم را یدک می‌کشد و از سال ۴۹ تا به امروز مکمل طرح‌های توسعه‌ای تبریز است.
وی افزود: سال ۴۹ اولین طرح توسعه برای شهرها ترسیم شد، در تبریز محدوده‌ای به عنوان مناطق کشاورزی لکه‌گذاری شد و در سال ۵۸ که اولین طرح تفصیلی تبریز ارائه شد این لکه را به نام پارک بزرگ تبریز معرفی کردند.
عزتی با اشاره به جزئیات طرح پیشنهادی شهرداری برای پارک بزرگ، یادآور شد: باید مطابق نیاز منطقه طرح اجرایی فاز بندی شود. اتفاق مهم، تفکیک مالکیت ها در این اراصی بود که مقرر شد که املاک شهرداری در این منطقه احصا شود.
معاون شهرسازی و معماری شهردار تبریز خاطرنشان کرد: در این طرح مشخص شد چقدر از اراضی ساخت و ساز داشته است و چقدر باید پاکسازی شود. همچنین گلخانه‌های شهری و یا فضاهای تفریحی بزرگ‌مقیاس در استراتژی طرح مشخص شده است.
به گفته عزتی، پس از بررسی و تصویب گزارش مشاور پارک بزرگ نسبت به تعریف و اجرای پروژه‌های کوچک و بزرگ اقدام می‌شود.
سکونتگاههای غیررسمی در پارک بزرگ تبریز!
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تبریز در خصوص سکونتگاههای غیررسمی در پارک بزرگ تبریز گفت: مدیریت شهری در راستای سکونتگاههای غیررسمی ضمن ممیزی در داخل طرح، سیاست‌های خود را ارائه دهد.
فریدون بابایی‌اقدم اظهار کرد: موضوع پارک بزرگ تبریز طی چند ماه گذشته هم در کمیسیون شهرسازی، معماری و هم عمران، حمل و نقل و ترافیک جزو دستور جلسات مهم و مکرر بوده و چندین مرحله هم مشاوران گزارشاتی از آخرین اقدامات صورت گرفته در حوزه مطالعاتی ارائه داده‌اند.
وی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه فازبندی مشاوران در طرح مطالعاتی کاستی‌هایی دارد، افزود: سکونتگاههای غیررسمی موجود در محدوده این پروژه که در نقشه تهیه شده هم نمایان است، شامل سه محله بوده که می‌خواهیم در خصوص کم و کیفش تصمیماتی اتخاذ کنیم، در گزارشات ارائه شده هیچ اقدامی در باره این موضوع صورت نگرفته که بهتر است تمهیدات لازم و برنامه‌ها بیان شود.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تبریز مطرح کرد: پروژه پارک بزرگ تبریز دردی چندین دهه است ولی در سه سال گذشته شهرداری یک اراده ویژه نسبت به این موضوع نشان داده که می‌تواند این مهم را عملیاتی کند.
بابایی افزود: پیشنهاد اول این است یک جلسه با حضور همه ذی‌نفعان طی دو هفته آتی با حضور معاونت عمرانی استانداری، شهردار، نماینده جهاد کشاورزی و تشکل‌های علمی برگزار و تصمیم‌گیری‌های نهایی در خصوص پارک بزرگ اتخاذ شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص سکونتگاههای غیررسمی بیان داشت: مدیریت شهری در راستای سکونتگاههای غیررسمی ضمن ممیزی در داخل طرح، سیاست‌های خود را ارائه دهد./فارس
